Polityka Otwartej Nauki na UW

Prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, podpisał zarządzenie wprowadzające na uczelni Politykę Otwartej Nauki. Określa ona m.in. podstawowe założenia i zasady dotyczące otwartego dostępu do wyników badań prowadzonych na UW, w tym publikacji i danych badawczych.

Przyjęcie Polityki Otwartej Nauki UW realizuje jeden z kluczowych celów Działania V.3.3 Programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” (IDUB). Wpisuje się też w zalecenia Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2015 roku, sformułowane w dokumencie Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce.

Równolegle z opracowaniem Polityki na Uniwersytecie powstawała otwarta infrastruktura, obejmująca dwa repozytoria instytucjonalne:

• Repozytorium publikacji naukowych UW: repozytorium.uw.edu.pl, prowadzone przez Bibliotekę Uniwersytecką w Warszawie;
• Repozytorium danych badawczych UW: danebadawcze.uw.edu.pl, zarządzane przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW.

Od 1 lutego 2026 roku każda publikacja naukowa autorstwa osoby afiliowanej przy Uniwersytecie Warszawskim będzie przesyłana do Repozytorium Instytucjonalnego UW. Natomiast dane badawcze powinny być umieszczane w repozytorium Dane Badawcze UW lub wybranym zaufanym repozytorium dziedzinowym.

Przyjęcie Polityki Otwartej Nauki oraz uruchomienie dwóch repozytoriów UW umożliwiają m.in.:

• równy dostęp do wiedzy – dzięki repozytoriom możliwe jest nieodpłatne i łatwe udostępnianie pełnych tekstów publikacji oraz danych badawczych. Zgodność repozytoriów z wytycznymi WCAG 2.1 gwarantuje dostępność również dla osób z niepełnosprawnościami;
• większą widoczność i oddziaływanie badań – udostępnianie wyników pracy naukowej w repozytoriach zwiększa ich dostępność, cytowalność i ponowne wykorzystanie, co wspiera rozwój nauki i podnosi prestiż badaczy;
• transparentność i replikowalność badań – otwarte dane i publikacje umożliwiają weryfikację wyników, analizę metod badawczych i budowanie zaufania do nauki;
• ułatwioną współpracę i oszczędność zasobów – otwarty dostęp sprzyja dzieleniu się wiedzą i unikaniu powielania badań, co pozwala lepiej wykorzystywać czas i środki;
• podniesienie jakości danych – repozytoria wspierają dobre praktyki zarządzania danymi, sprzyjające starannemu planowaniu, dokumentowaniu i opisywaniu procesu badawczego;
• wzmacnianie dydaktyki i nauki obywatelskiej – otwarte zasoby mogą być wykorzystywane w edukacji, a także angażować społeczeństwo w procesy badawcze;
• uczciwe użytkowanie i promocję otwartych licencji – polityka promuje dzielenie się wiedzą przy poszanowaniu praw autorskich i zasad etyki;
• łatwe zarządzanie bibliografią – repozytorium publikacji umożliwia tworzenie i eksport listy publikacji w różnych formatach, wspierając procesy sprawozdawcze;
• wprowadzenie intuicyjnych narzędzi i integrację z systemami UW – nowoczesny interfejs oraz możliwość łączenia repozytoriów z innymi narzędziami IT ułatwiają korzystanie z nich zarówno indywidualnym użytkownikom, jak i całej instytucji.

Otwartość w nauce

Dzięki wprowadzeniu Polityki Otwartej Nauki Uniwersytet Warszawski dołącza do grona uczelni promujących otwartość w nauce. Szerzej o korzyściach płynących z nowej infrastruktury można przeczytać w artykule opublikowanym w piśmie uczelni „UW” (nr 3/112, 2024).